STANISŁAW ZESZUT - NEKROPOLIA ZIEMI ŁOMŻYŃSKIEJ

Stanisław Zeszut w Łomży mieszka od 1979 a fotografią interesuje się "od zawsze". Uprawia każdy jej rodzaj, ale szczególnie upodobał sobie krajobraz, portret i reportaż. Cmentarz łomżyński fotografuje od ponad 20 lat.

„Cmentarz Parafialno-Komunalny w Łomży należy do nielicznych zabytków wielokrotnie niszczonego miasta. Dobrze, że ocalał i jest perłą wsród tego typu zabytkowych nekropolii w Europie np.:Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie, a nawet zabytkowych i znanych cmentarzy paryskich (Cm. Pere-Lachaise, Cimitiere Mantmartre i Cm. Montparnase).
Cmentarz Łomżyński ma długą i burzliwą historię. Zajmuje teren cmentarza rzymsko-katolickiego i byłych cmentarzy: ewngielicko-augsburskiego i prawosławnego. Powstał około 1801 roku kiedy Łomża wchodziła w skład Prus Wschodnich. W 1879 roku wzniesiono trójdzielną, neoromańską Bramę Główną, która jest niezwykle rzadkim zabytkiem architektury cmentarnej. Obecnie znajduje się tu około 560 zabytkowych nagrobków różniących się stylem architektonicznym i materiałami użytymi do ich budowy. Zachowały się również grobowce w stylu klasycystycznym, neoklasycystycznym, neogotyckim, eklektycznym, neorenesansowym. Warte uwagi są także dekoracyjne żałobne urny, złamane kolumny, odwrócone pochodnie, rzeźby motyli, kapliczki z madonną, i przepiękne figurki dziecięce. Wykonawcami były firmy kamieniarsko-rzeźbiarskie z Łomży i Warszawy. W trosce o zachowanie najstarszych zabytków cmentarza – w 1978r. utworzono niewielkie lapidarium, w którym zgromadzono fragmenty żeliwnych ozdób, 32 nagrobki i krzyże, secesyjną kaplicę grobową.
Czysty klasycyzm prezentuje kaplica rodziny Śmiarowskich zbudowana w formie ceglanej rotundy przykrytej kopułą z krzyżem i datą „1838” mogącą świadczyć o tragedii skutków klęski powstania listopadowego. Romantyzm tej walki powtórzony został w ceglanej piramidzie upamiętniającej stulecie powstania listopadowego.
Na cmentarzu pochowano ludzi zasłużonych nie tylko dla miasta. Wśród nich jest Jakub Waga – autor „Flory polskiej”, Feliks Bernatowicz- pisarz, autor „Pojata-córka Lezdejki”, Alfons Budziński- lekarz weterynarii, badacz Mazowsza oraz wielu urzędników, lekarzy, nauczycieli, biskupów, prawników, kupców, rzemieślników, żołnierzy i bohaterów narodowych. Są też mogiły ludzi prostych i skromnych jednakże znaczących w środowisku łomżyńskiej społeczności.
Cmentarz Komunalny przy ul. Mikołaja Kopernika jest łomżyńskim Mauzoleum świadczącym o dramatycznej przeszłości miasta, dokonaniach jego mieszkańców w czasach bohaterskich - gdy szło o wolność narodu i tej ziemi, ale też i o latach kiedy zwykła, rzetelna praca była nadrzędną wartością i powodem patriotycznej dumy mieszkańców Ziemi Łomżyńskiej.”

Zbigniew Ciborowski